W październiku 2003 r. na licytacji w domu aukcyjnym Bonhams w Londynie sprzedano za niecałe £500 prześliczny miniaturowy portret księżnej Daisy von Pless. O ile mi wiadomo, nie znany był on żadnemu z jej badaczy.
Jak świadczy umieszczona w tle dedykacja, wykonany został i ofiarowany księżnej w prezencie w 1913 r. przez „M. Edgerly“.
Księżna Daisy von Pless, miniaturowy portret M. Edgerly sprzedany na aukcji Bonhams w 2003r. Foto: Bonhams
Drugi portret tego samego pędzla, tym razem ukazujący księżną w całej postaci, powstał w 1914 r. Księżna Daisy wybrała go jako jedną z ilustracji do pierwszego wydania swoich wspomnień i opatrzyła opisem: „Myself. From a water-colour picture, painted at Mandalieu in 1914, by M. Edgerley“ („Ja. Na akwareli namalowanej w Mandalieu w 1914 r. przez M. Edgerley“), popełniając błąd w pisowni nazwiska artysty. Korekta tej jednej literówki, pozwoliła mi na identyfikację autora tych portretów.
Księżna Daisy von Pless na portrecie M. Edgerly z 1914 r.
Oto co mogę Państwu o nim, a właściwie o NIEJ, powiedzieć: Nazywała się Mira Edgerly Korzybska (1879 – 1954). Urodziła się, jako najmłodsza z trzech córek Rosy Haskell i Samuela Haven Edgerlego, w miejscowości Aurora, w amerykańskim stanie Illinois. Edukację pobierała w Liggett’s Private School w Jackson, Michigan, gdzie ojciec był dyrektorem koleji. Po jego śmierci, przeniosła się z matką do Kansas City. W wieku lat dzwudziestu osiedliła się w San Francisco.
Malowania nauczyła się sama, choć w ukształtowaniu jej artystycznych upodobań dużą rolę odegrał fotograf Arnold Genthe, któremu, jako bardzo atrakcyjna kobieta, często modelowała.
Mira Edgerly, malarka miniaturowych portretów, na fotografii Arnolda Genthe. Foto: Library of Congress, Washington
Około 1900 r. otworzyła studio w Nowym Jorku. Parę lat póżniej zwróciła na siebie uwagę aktorki, pani Patrick Campbell [nota bene późniejszej żony Georga Cornwallis-Westa], która zaprosiła ją do Londynu i wprowadziła na angielskie salony. „Debiut królewski“ miała już za sobą, bo jeszcze przed przyjazdem do Europy, pojechała do Ottawy by sportretować tam księżniczkę Patrycję Connaught, wnuczkę królowej Wiktorii. Jej miniaturowe portrety szybko zdobyły uznanie i popularność. Zamówiły je również dla siebie krewne Daisy von Pless: Lady Sackville i jej córka Vita oraz jej dobre znajome: księżna Hamilton i księżna Alexis Dalgorouki.
Ponieważ Mira wolała pracować raczej w domach klientów, niż w swojej pracowni, coraz częściej przyszło jej wyjeżdżać do ich rezydencji rozsianych po Anglii, Szkocji, Irlandii, Walii, a także Francji i Niemiec.
Jej wybraną techniką była akwarela, którą po pewnym czasie, dla specjalnego efektu luminescencji i większego rozmiaru obrazu, zaczęła stosować na kości słoniowej. Napisała później: „Chociaż osiągnęłam sukces jako malarz miniatur, coraz częściej przeszkadzały mi ograniczenia tego gatunku. Ja zaś z natury buntuję się przeciwko jakimkolwiek ograniczeniom lub tradycyjnemu myśleniu. To prawda, że inspirowały mnie doskonała głębia i dostojność prac Holbeina i tych małych portretów Cromwella pędzla Coopera, tak słusznie nazywanych „niewielkimi pełnymi rozmiarami“, ale chęć malowania grup i całych postaci doprowadziła mnie do rozwinięcia własnej metody, a tym samym osobistego wkładu do historii malarstwa portretowego. Komentarz Johna Sargenta: „Oto nareszcie mamy portret na kości słoniowej, a nie miniaturę“ był punktem zwrotnym w mojej karierze. Z podwójną energią i wiarą zmagałam się potem z oporami konwencji i ułomnościami standardowej techniki miniatury.“ (tłumaczenie © Barbara Borkowy)
Specjalizujący się w kości słoniowej magazyn w Londynie, dostarczał jej płaty tego materiału, przycięte do prostokątów o wymiarze 6 x 12 cali. Nanosiła na nie portrety, zaczynając zawsze od figury postaci, wierząc, że twarz jest tylko swojego rodzaju barometrem tego co dzieje się wewnątrz ciała. Charakterystykę malowanej osoby podkreślała, często zaskakującą, aranżacją tła.
Skończony portret oddawała klientom w zaprojektowanej przez siebie ramie, często misternie rzeźbionej i pozłacanej, wzorującej się na oprawach dzieł wczesnego renesansu.
Podczas swojego pobytu w Europie, spędziła trochę czasu na studia malarskie w Paryżu, gdzie zaprzyjaźniła się z Gertrudą Stein i Alicją Toklas.
Do Ameryki wróciła tuż przed wybuchem 1. wojny światowej. W lutym 1914 r. wyszła za mąż za Fredericka Burt, pisarza, rzeźbiarza i malarza. Ich małżeństwo bardzo szybko się rozpadło.
W 1918 r. poznała u przyjaciół w Waszyngtonie młodego polskiego oficera, hrabiego Alfreda Korzybskiego herbu Awdaniec (1879 – 1950) i, po kilkumiesięcznym romansie, wzięła z nim ślub w 1919 r.
Alfred Korzybski, drugi mąż Miry Edgerly, polski arystokrata, lingwista i filozof
Alfred Korzybski był lingwistą i filozofem, aktywnym na polu semantyki. W początkowych latach małżeństwa, gdy pracował nad swoją pierwszą książką Manhood of Humanity (Dojrzałość człowieczeństwa), Mira wspierała go finansowo i moralnie. Nie zapomniał tego do końca życia, niejednokrotnie wyrażając publicznie swoją wdzięczność za jej pomoc i oddanie. Gdy został dyrektorem Instytutu Semantyki Ogólnej w Chicago, osiedli w Lakeville, Connecticut.
W latach trzydziestych 20. wieku Mira odbyła długą podróż po Ameryce Południowej, zatrzymując się i malując w Buenos Aires i Rio de Janerio oraz w Trinidadzie.
W 1943 r. zarzuciła twórczość z powodu postępującego artretyzmu. Jej mąż zmarł w 1950 r., ona w 1954. Obydwoje pochowani są na cmentarzu w Lime Rock, niedaleko Lakeville.
Spuścizna po nich przechowywana jest w bibliotece Columbia University. Wśród złożonych tam papierów jest wiele dawnych szkiców Miry Elderly. Katalog archiwum podaje, że w pudle numer 11 znajduje się, między innymi, jeszcze jeden portret księżnej Daisy von Pless – kolejny nieznany nam wizerunek, czekający na odkrycie…
daisypless 